UM Skalbmierz - skalbmierz.eu

W dniu Święta Wojska Polskiego, wszystkim Żołnierzom, Żołnierzom rezerwy i w stanie spoczynku, Kombatantom i Pracownikom wojskowym składamy życzenia szczęścia, zdrowia, wielu sukcesów zawodowych oraz satysfakcji z wykonywanej służby. Składamy serdeczne podziękowania za rzetelną i sumienną służbę oraz zasługi w krzewieniu patriotyzmu, za odwagę, heroizm i gotowość do obrony wolności i niepodległości kraju. Chcielibyśmy Wam, a jednocześnie wszystkim cywilom życzyć Polski bezpiecznej siłą swojego wojska, profesjonalizmem żołnierzy, rozwagą dowódców, nowoczesnym wyposażeniem armii i mocną pozycją wśród sojuszników. Życzymy Wam i Waszym najbliższym, by żołnierska służba nie była przyczyną frustracji, lecz źródłem satysfakcji i powodem dumy. Wszak być żołnierzem – to brzmi dumnie!

Obchodzone w rocznicę jednej z najznamienitszych wiktorii oręża polskiego, cudu nad Wisłą 1920 r., Święto Wojska Polskiego jest również doskonałą okazją do wspomnienia żołnierzy, legionistów związanych z ziemią skalbmierską, którzy w czasie I wojny światowej i po jej zakończeniu prowadzili działalność w konspiracji niepodległościowej oraz brali ochotniczy udział w wojnie bolszewickiej i walkach o niepodległość Rzeczypospolitej:

Anielski Julian, ur. 13 II 1888 w m. Skalbmierz, s. Michała i Marianny z d. Szczygłowska. Stolarz. Książeczka wojskowa nr 2001, 48158.

Od 4 VIII 1914 w oddziałach strzeleckich, od 16 VIII w LP. Do XII 1914 walczył jako szer. 5. komp. II baonu 3. pp LP, następnie do 12 V 1916 w 9. komp. III baonu oraz w 2. komp. I baonu 2. pp II Brygady LP. Ranny leczył się w szpitalu, a po zakończeniu kuracji wykazany w 2. komp. uzupełniającej. Od XI 1918 w WP, gdzie dosłużył się stopnia podoficerskiego. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920. Po wojnie przeniesiony do rezerwy. Pracował jako stolarz i artysta rzeźbiarz. Odznaczony KN, KW, Brązowym, KZ.

Anielski Feliks – uczestnik wojny bolszewickiej. Ochotnik B. Z. 4 pułku piechoty Legionów.

Dąbek Antoni, ur. 24 V 1894 w m. Skalbmierz, s. Jana i Katarzyny z d. Szymczykiewicz, w. rzymskokatolickie.

Pracował jako kolejarz na Kresach Wschodnich, działał tam w POW. Walczył w wojnie bolszewickiej 1920. R. W 1938 r. przeszedł na emeryturę i wraz z całą rodziną – w tym zięciem Józefem Starzyńskim, lat 24 – powrócił do Skalbmierza. Antoni Dąbek odznaczony był Krzyżem Niepodległości. Od 16 VIII 1914 w LP. Do VII 1917 służył w 2. pp II Brygady LP. W 1917 wymieniony jako st. szer. w spisie oficerów, podoficerów i żołnierzy skierowanych na 2. Kurs Wyszkolenia. Odznaczony KN.

Klimek Stanisław – ur. 1906 – zm. 15 IV 1989 r. Polski legionista.

Mistecki Edmund, ur. 14 XI 1888 r. w Słobódce Leśnej, k. Kołomyi. Oż. dwukrotnie 1 voto z Heleną z d. Tenczarowska (1890 Kołomyja – 14 XI 1917), mieli 3 dzieci: Helenę i Marię, które były nauczycielkami oraz syna Edmunda Stanisława, kpr. Pchor.. telegrafistę w P.S. Pow. w Anglii (ur. 31 X 1917 w Kołomyi – zm. 2 X 1942 w wypadku lotniczym, poch. Newark w Anglii), i 2 voto z nauczycielką Teodozją z d. Półtorak (ur. 30 XI 1886 w Nowym Sączu – zm. 8 VIII 1946 w Skalbmierzu), z którą miał córkę Janinę (ur. 1 IX 1919 w Janowie Lub. – zm. 13 XI 1987 r. w Skalbmierzu). Do 1914 nauczyciel języka łacińskiego w szkołach we Lwowie i Kołomyi. Od 1914 w armii austro-węgierskiej, walczył na froncie na terenie obecnych Węgier, gdzie został ranny. Po 11 XI 1918 skierowany do pracy w Janowie Lub., skąd przeniesiony do Skalbmierza, gdzie zorganizował 7-klasową szkołę powszechną. W latach 1921-1929 pierwszy kierownik szkoły powszechnej w Skalbmierzu. 1928 inicjator budowy Pomnika Niepodległości w Skalbmierzu, obecnie na Skwerze Stanisława ze Skalbmierza. Zmarł 19 II 1929 w Skalbmierzu, pochowany tamże z honorami przy głównej alei cmentarza.

Sikorski Roman, ps. „Wysocki” – ur. 15 VI 1896 r. w Skalbmierzu, s. Józefa i Tekli, 1938 oż. z Leonardą z d. Olkuśnik (zm. 1986), miał z nią troje dzieci: c. Marię (1940), s. Macieja (1943 – 1952) i c. Romanę (1949).

Ukończył szkołę powszechną w Skalbmierzu. W czasie wojny bolszewickiej 1919-1920 walczył w szeregach 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, po wojnie w stopniu plutonowego służył jako pisarz w sztabie tego pułku. Po przejściu do rezerwy wrócił do Skalbmierza, gdzie podjął pracę w kancelarii notarialnej Aleksandra Redycha. Pracował społecznie, był m.in. komendantem OSP Skalbmierz. W 1925 r. wraz z kapelmistrzem Romanem Błaszczyńskim pojechali do Mediolanu, skąd przywieźli instrumenty muzyczne dla orkiestry dętej w Skalbmierzu. W latach 20-tych grał jako aktor w teatrze amatorskim w Skalbmierzu. W 1929 roku przeniósł się ze Skalbmierza do Kazimierzy Wielkiej, gdzie pracował w kancelarii notarialnej Antoniego Bauma. W latach 30-tych wraz z mieszkańcami wyjeżdżał do Krakowa w celu sypania Kopca, nazwanego po 1935 r. Kopcem Piłsudskiego. Współorganizator konspiracji ZWZ-AK w Skalbmierzu i Kazimierzy Wielkiej. Miał sklep w Kazimierzy Wielkiej, w którym funkcjonowała skrzynka kontaktowa. Dowódca plutonu Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP) w kompanii „Kasztan” – Kazimierza Wielka. Po wojnie działacz społeczny w Kazimierzy Wielkiej, m.in. w OSP i w teatrze amatorskim prof. Podgórskiego. Od końca lat 40-tych, w okresie represji, zamknięto kancelarię notarialną Bauma i Roman Sikorski pozostawał bez pracy. Zabrano mu dom przy ul. Obrońców Stalingradu (Józefa Piłsudskiego), gdzie na długie lata zainstalowano Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, potem posterunek Milicji Obywatelskiej. Do końca 1956 do 1960 r. pracował w USC w Kazimierzy Wielkiej, skąd odszedł na emeryturę.

Został odznaczony Medalem Niepodległości (1930). Zmarł 22 VIII 1971 r. w Kazimierzy Wielkiej, pochowany tamże; w 2005 r. ekshumowany na cmentarz w Skalbmierzu, gdzie wraz z żoną, teściową i synem pochowany został w grobowcu swych rodziców.

Żakowski Wiesław Kazimierz h. Jastrzębiec (ps. „As”, „Zagraj”) – ur. 6.12.1901 - zm.: 15.07.1989.

Wiesław Żakowski ps. As, Zagraj, urodził się 6 grudnia 1901 r. w Woli Krokockiej, powiat Sieradz, w ubogiej i głęboko patriotycznej rodzinie ziemiańskiej, wywodzącej się z Kościeszek nad Gopłem i pieczętującej się herbem Jastrzębiec. Brał udział w wojnie bolszewickiej 1920 r. jako ochotnik w szeregach 3. Pułku Ułanów. W 1921 r. ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty, w 1922 r. jako podporucznik piechoty brał udział w przejmowaniu prze Polskę Górnego Śląska. W 1923 r. ukończył Centralną Szkołę Kawalerii w Grudziądzu i w stopniu porucznika był dowódcą plutonu w 3. Pułku Ułanów Śląskich.

20 I 1930 r. zawarł związek małżeński z Jadwigą Rudzką z Szarbi Zwierzynieckiej i w 1934 r, wraz z żoną przejął majątek ziemski w tej miejscowości, rezygnując przy tym z powodów zdrowotnych z kariery wojskowej.

Nie szczędząc swego trudu doprowadza majątek do takiego stanu, że staje się on gospodarstwem przodującym i promieniującym na całą okolicę. Razem z żoną prowadził także na miejscu i w najbliższej okolicy ożywioną działalność patriotyczną, organizując dla miejscowej ludności i mieszkańców pobliskiego Skalbmierza liczne uroczystości państwowe i religijne.

Uczestnik Kampanii Wrześniowej 1939 r. w szeregach 3. Pułku Ułanów Śląskich. 19 września ranny podczas boju. 20 IX 1939 r. został odznaczony w polu Orderem Virtuti Militari 5 kl. I awansował do stopnia rotmistrza. Do 13 X 1939 r. przebywał w szpitalu w Kielcach, skąd wydostała go żona i przywiozła do Szarbi. Już następnego dnia zapoczątkował w Skalbmierzu prace konspiracyjne, które w ciągu najbliższych tygodni objęły teren gmin Boszczynek, Czarnocin, Drożejowice, Topola i Sancygniów oraz miasta Skalbmierz i Działoszyce. Posługiwał się wówczas pseudonimem „As”. Był referentem wyszkolenia Komendy Obwodu ZWZ Pińczów, w latach 1940-1942 dowódca batalionu w Obwodzie pińczowskim, zastępcą komendanta Obwodu Pińczów, w okresie lato 1942 – wiosna 1943 pełnił funkcję dowódcy bataliony wolbromskiego w Obwodzie Olkusz AK.

20 VI 1943 r. został aresztowany przez Gestapo po denuncjacji mieszkańca wsi Podgaje; po sześciu tygodniach został wykupiony przez żonę, która przebywała w Warszawie, a następnie do końca okupacji ukrywał się, używając ps. „Zagraj”. Taki też kryptonim – „Zagraj”, nosił dowodzony przez niego II Batalion 120. PP AK w 106. DP. AK. 2 VIII 1944 r. dowództwo Batalionu przekazał por. Romanowi Moskwie, ps. „Wojniłowicz” i objął obowiązki I oficera sztabu 106. DP AK. Był też komendantem polowych kursów szkoleniowych.

Od 9 do 19 sierpnia 1944 roku był dowódcą całości sił osłonowych sztabu 106. DP AK. 28 sierpnia dowodził bojem pod Krzeszówką. 15 I 1945 r. awansował do stopnia majora.

Po wojnie wyjechał na Ziemie Zachodnie. 13 X 1945 ujawnił swoją działalność okupacyjną, a w 1949 r. został aresztowany przez UBP i osadzony w więzieniu na Mokotowie w Warszawie. W 1950 r. skazano go na 7 lat więzienia pod zarzutem działania na szkodę Polski Ludowej.

Postanowieniem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z 4 września 1951 uzyskał zmniejszenie kary do czterech lat i ośmiu miesięcy oraz zwolnienie warunkowe, co nastąpiło 14 września 1953 r. Po "odwilży" październikowej 1956 r. uzyskał 6 listopada 1958 r. wyrok uniewinniający Sądu Wojewódzkiego w Krakowie.

Ciężar utrzymania rodziny, poczynając od 1949, a zwłaszcza dorastających i uczących się córek - Haliny, urodzonej 10 sierpnia 1931 w Szarbi Z. i Danuty, urodzonej 31 marca 1937 r., tamże spoczywał na barkach Jadwigi Żakowskiej, bowiem mąż po opuszczeniu więzienia nie mógł znaleźć stałego zajęcia. Pracowała ona jako księgowa w Spółdzielni Pracy "Gastronom", a po jej likwidacji w Spółdzielni Pracy "Samodziały". Rodzinie pomagali żołnierze Armii Krajowej i mieszkańcy Szarbi Z.

Po opuszczeniu obozu w Jelczu, Wiesław Żakowski uzyskał pracę magazyniera w piekarni, a następnie pracował dorywczo jako likwidator szkód Państwowego Zakładu Ubezpieczeń w Krakowie. W grudniu 1973 r. przyznano mu III grupę inwalidzką i wreszcie - po latach - uprawnienia inwalidy wojennego I grupy.

Po 1956 r. walnie przyczynił się do powstania Rodziny Inspektoratu "Maria", złożonej z żołnierzy i partyzantów 106 Dywizji Piechoty i Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej, a także sympatyków - członków rodzin tychże.

Działał w Komitecie Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego. Był honorowym wiceprzewodniczącym tego Komitetu. Autorytetem swoim wspierał odradzanie się autentycznych organizacji politycznych i młodzieżowych. W 1989 r. został honorowym członkiem Konfederacji Polski Niepodległej. 15 sierpnia 1985 r. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na Obczyźnie przyznał mu stopień pułkownika.

W ostatnich latach życia chorował na serce i krążenie. Zmarł 15 lipca 1989 r. w Krakowie. Ciało zostało złożone do mogiły ziemnej na Cmentarzu Rakowickim. W pogrzebie udział wzięli członkowie rodziny, liczni kombatanci, działacze opozycji politycznej i młodzież.

Wiesław Żakowski posiadał nadane przez kompetentne władze następujące odznaczenia: za udział w Kampanii Wrześniowej 1939 r. Order Virtuti Militari 5 kl., Krzyż Walecznych, Krzyż Kampanii Wrześniowej; za udział w Armii Krajowej Krzyż Walecznych, Krzyż Polonia Restituta 5 kl., Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Medal Wojska 1, 2, 3 i 4, Krzyż Partyzancki, Odznakę pamiątkową Inspektoratu "Maria", Odznakę pamiątkową Baonu "Suszarnia", Odznakę honorową Szefostwa Produkcji Konspiracyjnej "Ubezpieczalnia" w Krakowie.

Trzy lata po śmierci pułkownika, grupa krakowskich przyjaciół powołała Fundusz Pomocy Żołnierzom Armii Krajowej im. pułkownika Wiesława Żakowskiego.

Pod koniec kwietnia 2022 roku na budynku Szkoły Podstawowej w Topoli z inicjatywy rodzin, Instytutu Pamięci Narodowej i wsparciu Urzędu Miasta i Gminy w Skalbmierzu odsłonięta została tablica pamiątkowa poświęcona bojowcom Polskiej Organizacji Wojskowej i żołnierzom Wojska Polskiego - sześciu mieszkańców Topoli, którzy w czasie I wojny światowej prowadzili działalność w konspiracji niepodległościowej oraz brali ochotniczy udział w walce o niepodległość Rzeczypospolitej. Uwiecznieni w inskrypcji pamiątkowej zostali: Piotr Nurkowski, Józef Rejdak, Bronisław Samsik, Stanisław Tańcula, Józef Urantówka i Stanisław Zientara.

Wszyscy w latach 1916-1918 współtworzyli lokalny oddział Polskiej Organizacji Wojskowej – tajnej struktury stworzonej przez Józefa Piłsudskiego w celu walki o pełną niepodległość Polski. W listopadzie 1918 roku uczestniczyli w rozbrajaniu austriackich posterunków w Topoli, Działoszycach i Skalbmierzu. Następnie ochotniczo wstąpili w szeregi Wojska Polskiego, by wziąć udział w walkach o niepodległość i granice w latach 1918-1921.

OPIS ZDJĘĆ:

1. Tablica pamiątkowa na budynku Szkoły Podstawowej w Topoli poświęcona sześciu mieszkańcom tej miejscowości - uczestnikom walk o niepodległość Polski (30.04.2022 r.).

2. Wiesław Żakowski, ps. „Zagraj” – źródło: http://24ikp.pl/.../rp1944/zzz/zakowski_wieslaw/art.php

3. Rtm./mjr "Zagraj", Wiesław Jastrzębiec-Żakowski dowódca II/120. pp AK

(fot. Rzeczpospolita Partyzancka Bolesław Nieczuja-Ostrowski).

4. Roman Sikorski, ps. „Wysocki” – źródło: A. Bienias, Stanisław M. Przybyszewski, „Skalbmierz. 800 lat na kartach historii 1217-2017”, wyd. Nowa Nidzica, Kazimierza Wielka 2017.

5. Grób rodzinny Sikorskich na cmentarzu parafialnym w Skalbmierzu.

6. Edmund Mistecki – źródło: A. Bienias, Stanisław M. Przybyszewski, „Skalbmierz. 800 lat na kartach historii 1217-2017”, wyd. Nowa Nidzica, Kazimierza Wielka 2017.

7. Płyta nagrobna – Stanisław Klimek (cmentarz parafialny w Skalbmierzu).

8. Krzyż na grobie Stanisława Klimka (cmentarz parafialny w Skalbmierzu).

9. Grób Stanisława Klimka (cmentarz parafialny w Skalbmierzu).

10. Feliks Anielski (?) – ze zbiorów rodzinnych.

11. Dyplom odznaki ofiarnych – Feliks Anielski (ze zbiorów rodzinnych).

(Informacja z zebranych materiałów przez Stowarzyszenie dla Skalbmierza. Osoby, które posiadają informację o innych zasłużonych w walkach o niepodległość Polski prosimy o kontakt ze Stowarzyszeniem Dla Skalbmierza).